Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phát động trên phạm vi toàn quốc từ năm 2010. Nghị quyết Đại hội phụ nữ toàn quốc lần thứ XI (nhiệm kỳ 2012 - 2017) xác định tiếp tục thực hiện Cuộc vận động "Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch" như nội dung quan trọng, xuyên suốt của cả nhiệm kỳ nhằm góp phần vận động, hướng dẫn phụ nữ thực hiện xây dựng nông thôn mới. 

Tuyên truyền các tiêu chí của Cuộc vận động "Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch"

Bám sát chỉ đạo của trung ương, vận dụng vào thực tế địa phương thực hiện Đề án xây dựng nông thôn mới tỉnh Lào Cai giai đoạn 2011 - 2015 (theo Nghị quyết số 31/2011/NQHĐND ngày 16/12/2011 của Hội đồng nhân dân tỉnh); Hội Phụ nữ tỉnh Lào Cai chỉ đạo các cấp Hội Phụ nữ trong tỉnh triển khai Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch" với 8 tiêu chí cụ thể gồm: 1) Không đói nghèo; 2) Không vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; 3) Không có bạo lực gia đình; 4) Không sinh con thứ ba trở lên; 5) Không có trẻ em suy dinh dưỡng và trẻ em bỏ học; 6) Sạch nhà; 7) Sạch bếp; 8) Sạch ngõ. Các tiêu chí này phù hợp với bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới, hướng vào mục tiêu cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống của gia đình và cộng đồng. Trong quá trình triển khai xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch”, năm 2017 Hội Phụ nữ tỉnh Lào Cai đã điều chỉnh tiêu chí thứ 4 từ “Không sinh con thứ ba trở lên” thành tiêu chí “Không vi phạm chính sách dân số” cho phù hợp với quy định của pháp luật mới hiện hành cũng như bộ tiêu chí xã nông thôn mới tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017 - 2020 (Theo Quyết định số 4758/QĐ-UBND ngày 30/12/206 của Ủy ban nhân dân tỉnh).
Để cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” đi vào cuộc sống, Hội đầu tư cho công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, ý thức từ đó từng bước thay đổi dần hành vi, thói quen của hội viên, phụ nữ cùng các thành viên trong gia đình và cộng đồng. Với nhiều hình thức truyền thông đa dạng, phong phú như: Tuyên truyền miệng; tuyên truyền trực quan; thông qua tiểu phẩm thơ ca, hò vè; phương tiện thông tin đại chúng; các hội thi, sân khấu hóa; hái hoa dân chủ tìm hiểu kiến thức; sinh hoạt hội viên; làm điểm, thực hành mẫu; lồng gắn tuyên truyền trong các mô hình và hoạt động khác của Hội… các thông điệp về “5 không, 3 sạch” được lan tỏa rộng rãi đến hội viên, phụ nữ. Tùy theo địa bàn vùng cao, vùng thấp, Hội chọn lựa nội dung, hình thức tuyên truyền phù hợp theo các nhóm đối tượng phụ nữ; trong đó có ưu tiên quan tâm vùng đồng bào dân tộc thiểu số. 

Hội thi Tuyên truyền viên giỏi CLB "Nhà sạch, vườn đẹp"

Đội ngũ cán bộ Hội và tuyên truyền viên của Hội ở các thôn bản được tập huấn, đào tạo, hướng dẫn triển khai cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” không quản vất vả, ngày đêm len lỏi bám nắm địa bàn, đến từng hộ gia đình, gặp gỡ hội viên tuyên truyền, vận động, giải thích. Hỗ trợ hoạt động truyền thông có các tài liệu, tranh ảnh, pano, apphich, băng đĩa hình và đặc biệt là bộ tranh lật kèm hình ảnh minh họa về 8 tiêu chí “5 không, 3 sạch”, với vùng đồng bào dân tộc thiểu số là bộ tranh lật “Cải thiện điều kiện sinh hoạt, điều kiện làm việc”..v.v.. được treo dán tại các trụ sở, nhà văn hóa, nơi dân cư tập trung và tại hộ gia đình để trực quan nhắc nhở hàng ngày. Dựa trên 8 tiêu chí cụ thể của cuộc vận động, các chi, tổ phụ nữ ở thôn bản tiến hành rà soát từng hộ gia đình, vào sổ theo dõi xem hộ nào chưa đạt hoặc gần đạt với từng tiêu chí để lên kế hoạch hỗ trợ, phân công giúp đỡ. Cuối năm họp chi Hội bình xét và cập nhật danh sách hộ đạt, chưa đạt, còn tiêu chí nào cần tiếp tục phấn đấu. Chỉ tiêu số hộ đạt các tiêu chí của cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” được giao về từng địa phương thực hiện và là một trong những căn cứ phân xếp loại phong trào thi đua.

Đường hoa phụ nữ xã Khánh Yên Hạ, huyện Văn Bàn

Sát sao bám nắm địa bàn, vừa tuyên truyền diện rộng vừa truyền thông chiều sâu đã có tác động đến nhận thức, ý thức của phụ nữ và người dân. Bà con nhận thức vấn đề 5 không, 3 sạch là của bản thân và vì lợi ích của chính gia đình mình nên đồng tình ủng hộ, thực hiện cuộc vận động. Đặc biệt cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” không chỉ dừng lại ở đối tượng hội viên, phụ nữ mà lan tỏa ra các thành viên khác trong gia đình, trong cộng đồng cùng tham gia, thực hiện. Các hộ gia đình tăng thêm tính chủ động trong làm ăn kinh tế, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội ngay từ gia đình, thực hiện vệ sinh môi trường… Đi liền với các chính sách hỗ trợ của nhà nước và chương trình xây dựng nông thôn mới trực tiếp tới người dân; Hội Phụ nữ đã phát động một số phong trào tạo thêm nguồn lực và động lực, kết nối, hỗ trợ thực hiện cuộc vận động như: “2, 3 phụ nữ khá, giàu giúp 1 phụ nữ thoát nghèo có địa chỉ”; “Cả chi Hội giúp đỡ 1 hộ thoát nghèo có địa chỉ”; “Tiết kiệm vì phụ nữ nghèo”; Xây dựng gần 400 “Mái ấm tình thương” tặng phụ nữ nghèo; Tổng vệ sinh làng bản định kỳ; Xây dựng gần 1000 mô hình “5 không, 3 sạch”, “Nhà sạch, vườn đẹp”, “Đường hoa phụ nữ - Sắc mới thôn quê”; Triển khai “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” hỗ trợ 5 xã biên giới; Thành lập hàng ngàn câu lạc bộ với chủ đề liên quan “Phụ nữ với pháp luật”, “Phụ nữ phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội”…; Khai thác nguồn lực, chương trình, dự án, đề án để nâng cao năng lực, cải thiện điều kiện sống, xây dựng mô hình điểm..v.v..  

Tuyến phố điện của Hội LHPN tỉnh Lào Cai

Ở địa phương, chị em có nhiều cách làm hay, sáng tạo, phát huy nội lực, hỗ trợ lẫn nhau xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch như: Hình thành các nhóm tương hỗ các cá nhân góp tiền vào quỹ hàng tháng để luân phiên làm nhà vệ sinh, công trình phụ; Nuôi lợn nhựa tiết kiệm; Xây dựng công trình nhỏ tặng phụ nữ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn; Ngày thứ 7 xanh lao động tập thể vệ sinh môi trường; Xây dựng Tuyến phố điện, con đường hoa phụ nữ .v.v.. Kết quả, giai đoạn năm 2011 - 2016, toàn tỉnh có 50.414 hộ/94.825 hộ gia đình (bằng 53,1%)  đạt 8 tiêu chí của cuộc vận đông “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, góp phần đưa 11 xã trong giai đoạn này được công nhận hoàn thành xây dựng nông thôn mới.
         Giai đoạn từ năm 2017 đến nay, các cấp Hội triển khai cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động, đồng thời cụ thể hóa các nội dung chương trình xây dựng nông thôn mới phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế của địa phương. Hội Phụ nữ tỉnh đề ra chỉ tiêu, chỉ đạo các cấp Hội: Hàng năm 100% Hội Phụ nữ xã/phường/thị trấn thực hiện đăng ký với cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện ít nhất 01 hoạt động/phần việc cụ thể của Hội tham gia xây dựng nông thôn mới; Mỗi cơ sở Hội giúp thêm được ít nhất 02 hộ gia đình đạt các tiêu chí “Gia đình 5 không, 3 sạch”/năm, trong đó có ít nhất 01 hộ thoát nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều; Mỗi cơ sở Hội phát hiện, xây dựng, giới thiệu từ 02 điển hình, mô hình, cách làm hay/năm.
Tính đến hết năm 2019 theo tiêu chí “không đói nghèo” của cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, toàn tỉnh đã giúp được 984 hộ thoát nghèo, trong đó có 492 hộ nghèo theo tiêu chí đa chiều (nâng  số lượng hộ nghèo được Hội giúp đỡ từ năm 2011 đến nay lên 1.285 hộ); góp phần thiết thực thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo của tỉnh. 

Mô hình 3 đẹp của Hội LHPN huyện Bảo Thắng

        Đặc biệt, song hành thực hiện cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” Hội xây dựng mô hình “Nhà sạch, vườn đẹp” góp phần xây dựng nông thôn mới. Mô hình “Nhà sạch, vườn đẹp” gồm 10 tiêu chí cụ thể được áp dụng cho từng hộ gia đình và cho nhóm hộ gia đình tham gia câu lạc bộ “Nhà sạch, vườn đẹp” thành lập tại địa phương. Hộ gia đình nào đạt đủ các tiêu chí sẽ được gắn biển công nhận “Nhà sạch, vườn đẹp”. Sau thời gian thí điểm thực hiện và đánh giá hiệu quả mang lại; năm 2013 bộ tiêu chí xây dựng “Nhà sạch, vườn đẹp” của Hội (gồm 10 tiêu chí cụ thể) được Uỷ ban nhân dân tỉnh lựa chọn, đưa vào triển khai trong kế hoạch thực hiện phong trào thi đua “Vệ sinh môi trường nông thôn” trên địa bàn tỉnh (tại Quyết định số 359/QĐ-UBND, ngày 05/02/2013 của UBND tỉnh Lào Cai). Đến nay, “Nhà sạch, vườn đẹp” đã trở thành mô hình của tỉnh về xây dựng nông thôn mới được triển khai tại 100% xã/phường/thị trấn và được UBND các cấp giao chỉ tiêu, theo dõi thực hiện hàng năm. Từ khi bắt đầu hình thành năm 2011 lũy kế đến nay toàn tỉnh đã thành lập và duy trì hoạt động 672 câu lạc bộ “Nhà sạch, vườn đẹp” với 21.402 thành viên tham gia, góp phần đắc lực thay đổi diện mạo nông thôn mới Lào Cai. Từ mô hình “Nhà sạch, vườn đẹp” ban đầu do Hội Phụ nữ khởi xướng, đến nay một số cơ sở đã nâng cấp, phát triển lên mức cao hơn thành “Nhà đẹp, vườn đẹp, hàng rào đẹp”, “Nhà đẹp, vườn đẹp, ngõ khang trang”...
Với cách làm sáng tạo, thiết thực các cấp Hội phụ nữ Lào Cai đã đưa cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, mô hình “Nhà sạch, vườn đẹp” trở thành “thương hiệu” của phụ nữ Lào Cai hưởng ứng phong trào chung sức xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh./.