Trong chuyến công tác đến thôn Lâm Sinh, xã Liêm Phú, huyện Văn Bàn, tỉnh  Lào Cai; tôi đến thăm HTX Nông Lâm Nghiệp Và Dịch Vụ Bình Phú và được nữ Giám đốc HTX - cô gái DT Dao Lý Lở Mẩy kể câu chuyện khởi nghiệp của mình. Trước đây, Bản thân và gia đình Mẩy chỉ sản xuất lúa nước, đời sống kinh tế gia đình gặp nhiều khó khăn; luôn trăn trở không biết chọn nghề nào cho có thu nhập kinh tế gia đình; rồi Mẩy cùng gia đình chọn nghề nuôi trồng nấm. Vì tại địa phương người dân chủ yếu làm nông nghiệp trồng lúa nước nên có rất nhiều nguyên liệu trồng nấm như rơm rạ đều đốt bỏ đi gây lãng phí, nếu tận thu chi phí cũng rất rẻ tiền; nguồn lao động nông thôn đang dư thừa rất nhiều không có việc làm nên trồng nấm tại địa phương có thể tạo việc làm cho phụ nữ.

Năm 2014, Mẩy bàn với gia đình quyết định đi học nghề trồng nấm tại Viện Di truyền Bộ Nông Nghiệp Và Phát Triển Nông Thôn; ban đầu chưa có kinh nghiệm, vốn ít, gặp rất khó khăn như: Không có kỹ thuật nên nấm bị hỏng  nhiều, thiếu thiết bị chuyên dùng để sản xuất, thiếu vốn hoạt động; rồi khi có nấm lại không bán được, chỉ biếu tặng và cho người quen và bạn bè ăn thử,vv…, thời gian đó gia đình bị gián đoạn thu nhập và rất khó khăn. Trải qua thời gian vừa làm, vừa tích lũy kinh nghiệm và rút bài học, đến năm 2015, khách hàng dần dần biết đến và tìm mua sản phẩm, lượng khách càng ngày càng nhiều và sản phẩm cung cấp không kịp do chưa có vốn mở rộng nhà trồng nấm, kinh nghiệm chưa có nên trồng nấm vẫn bị hỏng nhiều, nguồn lao động lại ít; từ đó Mẩy có ý tưởng thành lập HTX để tăng thêm sức mạnh thành viên giúp việc cùng làm cùng hưởng, lỗ cùng gánh chịu.

Ảnh: Vận chuyển và bảo quản nấm

Năm 2017, HTX Nông Lâm Nghiệp Và Dịch Vụ Bình Phú được thành lập, có 07 thành viên tham gia; thu nhập đạt từ 4,5 triệu đến 5 triệu/ tháng. Để có thêm kiến thức cũng như kinh nghiệm trong việc trồng nấm Mẩy đi học tập kinh nghiệm 3 tháng tại tỉnh Lâm Đồng “Nội dung trồng cây nông nghiệp ngắn ngày” của Sở Nông nghiệp tỉnh Lào Cai hỗ trợ kinh phí. Sau đó gia đình Mẩy mạnh dạn vay Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn 200 triệu đồng để xây dựng nhà xưởng trồng nấm và hiến đất cho HTX xây dựng lán trại trồng nấm. Hiện nay sản lượng nấm thu nhập hàng ngày đạt từ 120 đến 150 kg/ngày x 40.000 đồng/kg. Hợp tác xã đã thu hút 85 thành viên tham gia; trong đó có 53 hộ tham gia nuôi dâu tằm với hình thức liên kết: HTX bỏ vốn để mua giống dâu, giống tằm, đối ứng trước cho các hộ dân tham gia liên kết trồng dâu nuôi tằm, các hộ dân đối ứng diện tích trồng dâu và ngày công nuôi tằm cùng với HTX; với tổng diện tích là 25 ha hiện nay đã có lá nuôi, bình quân mỗi tháng thu nhập kén tằm đạt 1 tấn đến 1,2 tấn/tháng x giá 90.000 đồng/kg. Bình quân mỗi hộ thu được 1,8 đến 2 triệu/tháng.

Mẩy chia sẻ: Năm 2019 tôi tham gia Ngày phụ nữ khởi nghiệp cấp tỉnh; là 01/13 ý tưởng vào vòng chung kết cấp tỉnh; tôi được Hội LHPN tỉnh đã kết nối với các ngành hỗ trợ; HTX của tôi đã được Sở kế hoạch đầu tư trình UBND tỉnh phê duyệt ngân sách 1,28 tỷ đồng xây dựng xưởng chế biến nông sản sản xuất nấm và kho lạnh bảo vệ sản phẩm nông sản. Năm 2020 HTX tiếp tục được tham gia dự án “Thúc đẩy Doanh nghiệp nữ Lào Cai mở rộng kinh doanh”; được tham gia các lớp tập huấn, biết hạch toán đầu vào nguyên liệu và đầu ra cho sản phẩm và đảm bảo được giá bán không bị lỗ, biết được lên kế hoạch sản xuất, biết tìm khách hàng cho đầu ra sản phẩm và biết tạo sản phẩm cho phù hợp với khách hàng; được tư vấn hỗ trợ, sản phẩm đã đóng gói và dán tem truy xuất nguồn gốc; được hỗ trợ gói hạt giống trang bị hệ thống phun tưới nấm bằng điện tử.

Ảnh: Sản phấm nấm tham dự cuộc thi Occop cấp tỉnh.

Hiện nay, Hợp tác xã vẫn chưa có công nghệ và thiết bị bảo quản nấm tươi lâu mà không bị hỏng, chủ yếu chỉ sản xuất đủ tiêu thụ theo lượng khách và tiêu thụ sản phẩm trong ngày; chưa sản xuất nấm khô để có thêm thị trường tiêu thụ... nên trong thời gian tới, Hợp tác xã của chị Mẩy tiếp tục đầu tư về kỹ thuật và kết nối, mở rộng thị trưởng; vừa tăng thêm thu nhập cho HTX và tạo công ăn việc làm chị em phụ nữ tại địa phương.