“Tín dụng đen” là gì?

         “Tín dụng đen” thực chất là một hình thức cho vay nặng lãi với lãi suất rất cao, vượt quá nhiều lần mức lãi suất quy định của pháp luật cho phép. “Tín dụng đen” được thực hiện chủ yếu bởi một cá nhân hoặc nhóm cá nhân hoặc có thể là tổ chức ngoài vòng kiểm soát của pháp luật. Điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm (tức 1,7%/tháng) của khoản tiền vay”; trên mức này là xếp vào cho vay nặng lãi.

* Tác hại của “tín dụng đen”

          “Tín dụng đen” ảnh hưởng xấu đến trật tự an ninh xã hội, đẩy không ít gia đình vào tình trạng mất nhà cửa, sống cùng quẫn trong nợ nần chồng chất. Hệ lụy kéo theo hàng loạt các tội phạm, tệ nạn xã hội (như giết người, bắt giữ người trái pháp luật, cố ý gây thương tích, lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản, bôi xấu, khủng bố tinh thần, các hiện tượng đòi nợ thuê, đâm thuê, chém mướn, sơn/tạt chất bẩn…). Hậu quả của “tín dụng đen” khi đổ vỡ kéo theo sự thua lỗ của nhiều doanh nghiệp, nhiều người lao động mất việc làm, làm đảo lộn cuộc sống, sinh hoạt. Tình trạng “tín dụng đen” gây hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, suy yếu hệ thống giao dịch chính thức và ảnh hưởng hoạt động hệ thống ngân hàng.

* Nguyên nhân dẫn đến “tín dụng đen”

          “Tín dụng đen” được ưa chuộng bởi đây là nhu cầu có thật của người vay là những trường hợp cần tiền “nóng”, cần gấp ngay và luôn để giải quyết khó khăn trước mắt, đột xuất họ nghĩ ngay đến vay nóng của các chủ tiền ngoài xã hội vừa nhanh, vừa đỡ phiền hà về thủ tục; Điều kiện, thủ tục cho vay của ngân hàng, tổ chức tín dụng chặt chẽ trong khi “tín dụng đen” rất dễ tiếp cận để vay, quy định đơn giản và không mấy rõ ràng, linh hoạt thời hạn cho vay, số tiền vay; Người dân không nắm được thông tin ngân hàng có những sản phẩm, những quy định cho vay đối với các trường hợp phù hợp.

* Đặc trưng cơ bản của “tín dụng đen”

               Giao dịch vay, mượn tiền ngầm (người vay và người cho vay đều không muốn tiết lộ cho nhiều người biết); Lãi suất huy động và cho vay cao hơn nhiều lần lãi suất ngân hàng; Thủ tục đơn giản, đôi khi không cần bất cứ điều kiện đảm bảo nào (như tài sản thế chấp, giấy tờ liên quan, năng lực trả nợ…); Không tuân thủ những quy tắc tín dụng và sự kiểm soát của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Về bản chất, đây là một loại giao dịch dân sự vô hiệu một phần, vì thế không nhận được sự bảo hộ đầy đủ của Nhà nước.

* Phương thức, thủ đoạn của “tín dụng đen”

           Phát, dán tờ rơi ở khu dân cư, chợ, cột điện với nội dung hấp dẫn như: “Cho vay không cần thế chấp”, “A lô là có tiền” kèm số điện thoại; gửi tin nhắn qua điện thoại; quảng cáo cho vay trực tuyến…Cách cho vay có thể trực tiếp hoặc dưới vỏ bọc là tiệm cầm đồ, công ty tài chính...Cho vay bằng tiền mặt hoặc ngụy trang cầm cố/thế chấp tài sản, nhà cửa, mua hàng trả góp có giá trị sau đó về bán lại; yêu cầu người vay ghi giấy nợ, giấy thế chấp tài sản, ký hợp đồng sẵn...Cách đòi nợ là gây áp lực đòi trực tiếp, công ty đòi nợ thuê…

          Đối với việc lừa huy động vốn, vay tiền với lãi suất cao thủ đoạn phổ biến là tạo vỏ bọc sang trọng, giàu có, uy tín; biếu xén quà, quan tâm đến người cho vay, giả làm từ thiện; trả lãi suất cao đều đặn và uy tín trong thời gian đầu lấy lòng tin sau đó vay tiền của người sau trả lãi cho người vay trước theo hình thức vòng quanh; tìm cách che đậy mục đích vay tiền và cố gắng thu hút sự tham gia của nhiều người, thu được càng nhiều càng tốt; tẩu tán hoặc che giấu tài sản đã chiếm đoạt trước khi bỏ trốn hoặc tuyên bố phá sản, vỡ nợ... Thường các giao dịch này không có hợp đồng cụ thể chỉ bằng tờ giấy viết tay hoặc lời nói.

*Lưu ý về dịch vụ “tín dụng đen”

          Cẩn thận với các dịch vụ cho vay tiền chỉ bằng chứng minh thư hay sổ hộ khẩu. Hầu như các dịch vụ này mức lãi suất đều cao gấp nhiều lần so với các hình thức vay thông thường. Khi vay tiền nóng, nên lưu ý đến thời hạn vay và lãi suất, các loại phí phạt để tránh bị đưa vào tình trạng lãi mẹ đẻ lãi con. Không giao giấy tờ gốc cho chủ nợ. Không nên vay nóng để trả nợ (cách vay tiền chỗ này đắp chỗ kia sẽ dẫn đến việc người vay mất khả năng kiểm soát nợ và vỡ nợ). Đọc kỹ hợp đồng vay tiền và hiểu nội dung hợp đồng, nếu có khuất mắc thì yêu cầu bên cho vay giải thích rõ ràng và điều chỉnh câu chữ cho phù hợp.

            Người dân cần thận trọng và cảnh giác trước những phương thức, thủ đoạn “tín dụng đen” cho vay nặng lãi. Khi phát hiện những hành vi như trên nên báo ngay cho cơ quan Công an nơi gần nhất để được hỗ trợ kịp thời./.