1. Công tác chỉ đạo.

 

Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025”;  
Tỉnh ủy Lào Cai Chỉ thị số 33-CT/TU ngày 30/10/2017 của Tỉnh ủy Lào Cai về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai. 
UBND tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cấp tỉnh, chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tảo hôn cấp huyện, thị xã, thành phố và Ban chỉ đạo cấp xã.
2. Thực trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Tảo hôn đang có xu hướng gia tăng, diễn biến phức tạp ở tất cả các xã trên địa bàn tỉnh, năm 2021 có 201 người tảo hôn, 6 tháng đầu năm 2022 có 100 người tảo hôn chủ yếu sẩy ra ở đồng bào dân tộc Mông, Dao. 
Nguyên nhân: Do phong tục tập quán lạc hậu, nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế, ý thức pháp luật của người dân chưa cao, điều kiện kinh tế khó khăn, tình trạng trẻ em bỏ học, thất học vẫn còn xảy ra, tâm lý chung học song không có việc làm nên dẫn đến tình trạng kết hôn sớm.
Đối với hôn nhân cận huyết thống: Do nhận thức ở một số dân tộc trong đồng bào dân tộc thiểu số vẫn có quan niệm sai lầm cho rằng, quan hệ hôn nhân cận huyết thống thắt chặt tình cảm giữa những người thân trong gia đình, dòng họ, dễ thông cảm, của cải không ra khỏi dòng họ, thách cưới ít. Đồng bào dân tộc Mông còn quan niệm khác họ là lấy nhau được vì vậy nhiều trường hợp con anh trai lấy con em gái, chú lấy cháu…Từ năm 2021 đến nay trên địa bàn tỉnh không còn trường hợp nào kết hôn cận huyết thống, tuy nhiên nguy cơ sẩy ra vẫn rất cao. 
Chưa nhận thức được hậu quả do tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra, ảnh hưởng lớn đến chất lượng giống nòi, chất lượng cuộc sống, là nguyên nhân dẫn đến đói nghèo, lạc hậu, chậm phát triển.
2. Hậu quả do tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra.
a) Hậu quả tảo hôn gây ra:
- Đối với bản thân người tảo hôn sinh sớm khi cơ thể chưa phát triển đầy đủ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người mẹ và con; Do tảo hôn sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt những trường hợp sinh con dưới 15 tuổi, nguy cơ tử vong cao hơn phụ nữ sinh con khi 20 tuổi; trẻ em do tảo hôn khi sinh ra thường còi cọc, ốm yếu hay mắc bệnh tật;
- Về tinh thần sinh con sớm không có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, không được vui chơi, không có điều kiện để tham gia các hoạt động giải trí, văn hóa, văn nghệ;
- Tảo hôn thường dẫn đến bỏ học hạn chế phát triển nhân cách, tài năng và trí tuệ của trẻ em;
- Tảo hôn làm đời sống gia đình khó khăn, thiếu thốn, vì vợ chồng tảo hôn chưa có kinh tế vững vàng, con cái nheo nhóc, ốm đau bệnh tật, vợ chồng trẻ thiếu kinh nghiệm nuôi dậy con, có thể dẫn đến bất hòa, chất lượng cuộc sống kém;
- Tảo hôn là gánh nặng cho xã hội, dân số tăng nhanh, chất lượng dân số thấp, gây sức ép lên giáo dục và y tế. Tảo hôn là nguyên nhân dẫn đến đói nghèo lạc hậu và gánh nặng cho cộng đồng, xã hội.
b) Hậu quả hôn nhân cận huyết thống gây ra: 
Hôn nhân cận huyết thống là nguyên nhân dân đến các căn bệnh di truyền phổ biến như:
- Sớm bị khiếm thính, suy giảm thị lực;
- Dị tật bẩm sinh, rối loạn di truyền;
- Khuyết tật, chậm phát triển về trí tuệ;
- Chậm hoặc không phát triển thể chất;
- Có trường hợp bị động kinh, bị các bệnh lý rối loạn máu, tan máu bẩm sinh, bị di dạng về xương, thiểu năng trí tuệ, bệnh bạch tạng, bệnh vẩy nến…dẫn đến giảm tuổi thọ.
Hôn nhân cận huyết thống tác động xấu đến đạo đức, văn hóa truyền thống, các mối quan hệ dòng tộc, gia đình. Trẻ em sinh ra bị bệnh tật là gánh nặng cho gia đình, do phải chăm sóc, chữa bệnh cho con cái, kinh tế khó khăn, luôn tự ti mặc cảm, khó hòa nhập với cộng đồng.
Hôn nhân cận huyết thống làm ảnh hưởng đến chất lượng dân số, nhân lực và nòi giống, đây chính là rào cản cho sự triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, kéo lùi sự tiến bộ xã hội.
c) Xử phạt hành chính đối với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Nghị định 82/2020/NĐ-CP ngày 15/7/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ pháp lý, hành chính tư pháp, hôn nhân gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.
*Tảo hôn.
Điều 58: Hành vi tảo hôn và tổ chức tảo hôn.
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng - 3.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn.
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng - 5.000.000 đồng đối với hành vi duy trì quan hệ vợ, chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hôn, mặc dù đã có bản án, quyết định có hiệu lực của pháp luật.
* Hôn nhân cận huyết thống.
Điều 59: Hành vi vi phạm quy định về kết hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng.
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng – 5.000.000 đồng đối với các hành vi sau:
Khoản d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng – 20.000.000 đồng đối với các hành vi sau:
a) Kết hôn hoặc chung sống như vợ, chồng với người có cùng dòng máu trực hệ hoặc những người có họ trong phạm vi ba đời.
b) Chung sống như vợ, chồng giữa cha, mẹ nuôi, với con nuôi.
3. Một số nhiệm vụ cần triển khai thực hiện để phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
- Công tác phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, đây là nhiệm vụ quan trọng, phải thực hiện thường xuyên, quyết liệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
- Xác định nhiệm vụ tuyên truyền là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng nhất để nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số về hôn nhân và gia đình về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
- Đưa công tác phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vào chương trình công tác của Đảng ủy và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội cấp xã, thôn, bản. 
- Tổ chức ký cam kết giữa bí thư Đảng ủy xã với bí thư chi bộ, giữa đảng viên với chi bộ, giữa chủ tịch UBND xã với trưởng thôn, bản, giữa các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội với hội viên, đoàn viên, nói không với tảo hôn và không hôn nhân cận huyết thống.
- Tăng cường công tác tuyên truyền trong trường học để học sinh hiểu rõ hậu quả do tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra, nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân và gia đình.
- Tăng cường công tác xử phạt vi phạm hành chính trong tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để răn đe, cảnh cáo đối với những trường hợp vi phạm Luật hôn nhân và gia đình.